XV asyryň başynda ullakan gämi floty Nanjingden ýola çykdy.Gysga wagtyň içinde Hytaýy döwrüň öňdebaryjy güýji hökmünde kesgitlän syýahatçylyk tapgyrynyň ilkinjisi boldy.Bu syýahaty, döwrüň iň möhüm hytaý başdangeçirijisi we dünýäde mälim bolan iň beýik deňizçileriň biri bolan Zheng He alyp bardy.Aslynda, käbir adamlar ony meşhur Sinbad deňizçi üçin asyl nusga diýip hasaplaýarlar.
1371-nji ýylda Zheng Ol häzirki nanunnan welaýatynda musulman ene-atalarda dünýä indi we oňa Ma Sanpao dakdy.11 ýaşyndaka, Ming goşunlaryna çozup, Ma-ny tutup, Nanjine alyp gitdi.Ol ýerde kast edildi we imperiýa hojalygynda agtyk bolup hyzmat edildi.
Ma ol ýerde bir şazada bilen dostlaşdy, soň bolsa Ming neberesiniň iň meşhurlaryndan biri bolan ongong Le imperatory boldy.Batyr, güýçli, akylly we bütinleý wepaly Ma, tagta çykandan soň, oňa täze at dakyp, ony Grand Imperial Eunuch eden şazadanyň ynamyny gazandy.
Ongong Le, halkara söwda we diplomatiýa babatynda “açyk gapylar” syýasaty bilen Hytaýyň beýikliginiň artjakdygyna ynanýan hyjuwly imperatordy.1405-nji ýylda hytaý gämilerine Hindi ummanyna gitmegi buýurdy we syýahat üçin Zheng He-ni jogapkär etdi.Zheng 40 ýyldan gowrak ýurda baryp, 28 ýylda ýedi ekspedisiýa ýolbaşçylyk etdi.
Zheng flotunda 300-den gowrak gämi we 30,000 deňizçi bardy.Iň uly gämiler, uzynlygy 133 metr bolan “hazyna gämileri” dokuz masta çenli bolup, müň adamy göterip bilýärdi.Zheng Han we Musulman ekipa .y bilen bilelikde Afrikada, Hindistanda we Günorta-Gündogar Aziýada söwda ýollaryny açdy.
Syýahatlar ýüpek we farfor ýaly hytaý harytlaryna daşary ýurt gyzyklanmasyny giňeltmäge kömek etdi.Mundan başga-da, Zheng He ekzotik daşary ýurt önümlerini Hytaýa getirdi, şol sanda ol ýerde görlen ilkinji irairafy.Şol bir wagtyň özünde, flotuň aç-açan güýji Hytaý imperatorynyň Aziýada hormat goýmagy we gorkyny ylhamlandyrýandygyny aňladýardy.
Zheng He-iň esasy maksady Ming Hytaýyň artykmaçlygyny görkezmek bolsa-da, köplenç baryp gören ýerleriniň ýerli syýasatyna gatnaşýardy.Mysal üçin, Seýlonda kanuny hökümdary tagta dikeltmäge kömek etdi.Indoneziýanyň bir bölegi bolan Sumatra adasynda howply garakçynyň goşunyny ýeňdi we jezalandyrmak üçin Hytaýa alyp gitdi.
Zheng He 1433-nji ýylda aradan çykan hem-de deňizde jaýlanan bolsa-da, Jiangsu welaýatynda oňa gabyr we kiçijik ýadygärlik bar.Zheng He ölenden üç ýyl soň, täze imperator umman gämileriniň gurluşygyny gadagan etdi we Hytaýyň deňiz giňelişiniň gysga döwri gutardy.Hytaýyň syýasaty, Europeewropanyň ösýän ýurtlary üçin deňizleri açyk goýdy.
Munuň näme üçin bolup geçendigi barada pikirler dürli-dürli.Sebäbine garamazdan, konserwatiw güýçler ýeňiş gazandy we Hytaýyň dünýäde agalyk etmek mümkinçiligi durmuşa geçirilmedi.Zheng He-iň ajaýyp syýahatynyň ýazgylary ýakyldy.20-nji asyryň başyna deňeşdirip boljak ululykdaky başga bir flot deňizlere çykmady.
Iş wagty: Noýabr-10-2022